AREQUIPA/Eyalet Başkenti (Arequipa Eyaleti-3-/ Departmento)

 

AREQUIPA EYALETİ (3)/Arequipa Departmento

AREQUIPA (AREQUIPA EYALETİNİN BAŞKENTİ)

AREQUIPA HAKKINDA GENEL BİLGİ

Arequipa eyaletinin başkenti olan Arequipa, 1.008.290 kişilik nüfusuyla, başkent Lima’dan sonra Peru’nun en kalabalık ikinci şehri. Arequipa aynı zamanda Peru’nun önemli bir sanayi ve ticaret merkezi olduğu kadar, Ülke’nin ikinci büyük sanayi şehri.

***

Arequipa’ya Neden Beyaz Şehir (Ciudad Blanca) Deniyor?

Arequipa’nın diğer bir ismi de Ciudad Blanca, yani Beyaz Şehir. Bu ismin verilmesinin sebebi; Şehrin kuruluşunda kolonyal yapılarda inşaat malzemesi olarak yumuşak, hafif ve hava şartlarına uygun ve üstelik bölgede bol bulunan, gri-beyaz renkli volkanik taşların(sillar) kullanılmasından kaynaklanıyor.  19. Yüzyıldaki depremde yıkılan kolonyal binaların tamamı aynı taşlarla yeniden inşa edilerek, şehrin ismi böylece zamanımıza kadar taşınmış.  

Şehir, 15 Ağustos 1540 tarihinde, Francisco Pizarro adına, “Meryem’in Göğe Yükselişi”nin kutlandığı bir günde, “Meryem’in Göğe Yükselişinin Güzel Şehri” ismiyle kurulmuş. Ancak İspanya Kralı V. Carlos’un emriyle ismi, 22 Eylül 1541’de “Arequipa” olarak değiştirilmiş. 

***

Çoğunluğu Oluşturan İspanyol Nüfus, Bağımsızlığa Kadar Krala Sadık Kalmış

Şehrin kuruluşundan itibaren, şehirdeki çoğunluğu oluşturan İspanyol nüfus; “fidelismo” da denilen, İspanyol Kralına olan bağlılığını/sadakatını, bağımsızlığın fiilen sağlandığı 1824 yılına kadar sürdürmüş, Bağımsızlıktan sonra da şehir ve Ülkedeki kilit siyasi hareketlerin içinde yer alarak, Lima’dan sonraki ve Lima’nın rakibi şehir hüviyetini kazanmış. 31 Ağustos 1882’de Pasifik Savaşı’nda Lima’nın işgal edilmesi üzerine Başkan Montero Flores tarafından Peru’nun başkenti olarak ilan edilmiş ve şehir iki yıl başkent olarak kalmış.

***

Cumhuriyet döneminde şehirde önemli atılımlar yaşanmış. 1871’de Arequipa ile liman şehri Mollendo arasında Güney Demiryolu hattı inşa edilmesi ve bu hattın daha sonra inşa edilen Cuzco ve Juliaca hattıyla 1876’da birleştirilmesi bu dönemde olmuş.  Arequipa ve Mollendo şehri arasında 1908’de ilk telgraf hattının kurulması, 1914’de şehrin ilk defa içme suyu sistemine kavuşması ve 1940’da da şehrin uluslararası havalimanının hizmete girmesi, yine Cumhuriyet döneminde yapılan bazı atılımlardan.

***

Güney Amerika’daki En Yüksek Güneş Radyasyonu Arequipa’da

Şehir, deniz seviyesinden ortalama 2.328 metre yükseklikte yer alıyor. Kışın ortalama düşük sıcaklık 5 derece, yazın ortalama yüksek sıcaklık ise 25 derece civarında. Yılın 300 günü güneşli bir hava ve mavi bir gökyüzü var. Gerek Atacama Çölüne yakınlığı, gerekse hava kirliliği nedeniyle Güney Amerika’daki en yüksek güneş radyasyonu, Arequipa’da bulunuyor.

***

Arequipa, çevresindeki yanardağları ile de tanınıyor. Bunlardan Chachani 6.075 metre, Misti 5.825 metre, Pichu Pichi ise 5.664 metre yüksekliğinde. Arequipa’nın siluetine ayrı bir değer katan Misti Yanardağı’nı, tırmanış kolaylığı nedeniyle, rehberli turlarla da keşfetmek mümkün.

1796 yılında yapılan sayımda 37.241 kişilik şehir nüfusunun 22.607’sini (%59,6) İspanyolların, 5.929’unu ise (% 15,9) Amerikalı Yerlilerin oluşturduğu anlaşılmış. Kentin nüfusu 1940’da 80 bin iken, 1972’de 309 bine yükselmiş.  

***

AREQUİPA’NIN TARİHİ MERKEZİ

Aralık 2000’de Unesco, Arequipa’nın Tarihi Merkezi’ni “Dünya Miras Alanı” ilan etmiş. 332 hektarlık bu alanda; 5817 binadan, çoğunluğu 1868 depreminde yıkılıp 19. Yüzyılda yeniden yapılan kolonyal binaların oluşturduğu 500’ü tarihi miras kapsamında ilan edilmiş. Bu kapsamda, 14’ünü kiliselerin oluşturduğu 26 dini anıt; bir kısmını belediye tiyatrosu, hastane köprü ve tren istasyonunun oluşturduğu 10 sivil-kamusal anıt ve anıt kapsamına alınmış 246 ev bulunuyor.

***

 AREQUIPA ANA MEYDANI (Plaza de Armas de Arequipa)

Aracımız bizi tarihi merkezdeki Plaza de Armas’ın yakınlarına bırakıyor. Biraz yürüyüşten sonra meydana ulaşıyoruz. Meydana girince müthiş etkileniyoruz. Meydanın üç tarafındaki iki katlı portaller/revaklar, zaten insana tarihin içerisindeymiş, o anı yaşıyormuş duygusunu yaşatıyor. Bir de bunun üzerine meydanın üç yanındaki portalleri adeta yavrularıymış gibi kucaklayan, dördüncü kenardaki devasa sanatsal cephesiyle Arequipa Katedrali’ni ekleyince, tarihi tekrar yaşama şöleni tamamlanmış oluyor.

İçinde barındırdıklarıyla Plaza de Armas, Arequipa’nın en önemli kamusal alanlarından biri. Kuruluşu, 15 Ağustos 1540’da, şehrin temellerinin atıldığı tarihe dayanıyor. Çevresinde; kuzeyde Arequipa Katedrali, diğer üç kenarında Arequipa Portalleri ve meydanın ortasında bir havuz ve bakırdan trompetiyle bir peri heykeli var.

Meydan’ın ortasındaki palmiye ağaçlı park, şehrin güzelliklerini görmek adına dolaşmaktan yorulanlar için adeta vaha gibi bir dinlenme alanı. Meydan aynı zamanda her türlü sosyal aktivitenin merkezi durumunda. Kutlamalar, konserler, gösteriler vb. hep burada yapılıyor. 

***

“Santa Rosa” Günü Dolayısıyla Meydanda Akşama Şenlik Var!

Meydanı dolaşırken, parkta olağan dışı bir kalabalık olduğunu fark ediyoruz. Belediye Binası’nın (Portalinin) önündeki birkaç polis arabası ve bir ambulansı görünce, polislere soruyoruz. Bugün “Santa Rosa” günü dolayısıyla Meydanda anma töreni ve havai fişek gösterisi yapılacakmış. Belediye Portalinin hemen önünde kurulan yüksek bir platformdaki sahne ve sahnenin karşısındaki protokol koltukları, akşama bir konsere tanıklık edeceğimizin müjdecisi! Akşama şenlik var!

***

AREQUİPA KATEDRALİ (Catedral de Arequipa)

İlk yapımı 15 Ağustos 1540 tarihine dayanan Katedral, deprem nedeniyle birkaç defa tamamen yok olmuş ve en son 1656 yılında şimdiki katedral tamamlanmış. Görkemli duruşuyla tüm meydana hâkim konumdaki Katedralin yapımında,  tamamen kesme volkanik taşlar ve tuğla tonozlar kullanılmış. Korint başlıklı yetmiş sütun, üç portal ve iki büyük yan kemerle etkileyici bir cephesi var. Gotik etkiye sahip Neo – Klasik tarzda tasarlanan Katedralin, 2001 yılında yıkılan soldaki kulesi 2002 yılında onarılarak tekrar hizmete alınmış.  

***

AREQUİPA PORTALLERİ/REVAKLARI

Meydanın dört yanından üçünü çevreleyen Arequipa Portalleri; şehrin tam tarihi merkezinde kolonyal mimarisiyle, anıtsal kemerleriyle, estetik ve stil olarak yankı uyandıracak kadar büyük bir etki bırakıyor. Portaller aslında, meydanın üç kenarında yer alan üç binanın/blokun ön hatlarını oluşturuyor. Güney’deki portalin ismi Portal de Municipalidad (Belediye Portali), doğudakinin Portal de las Flares (Las Flares Portali) ve batıdakinin ise Portal de San Agustin (San Agustin Portali). Bu üç portalden güneydeki Belediye Portali’nin tam karşısında, yani kuzeyde ise bu portallerin hamisi gibi gösterişli duruşuyla Arequipa Katedrali var. 

Her birinin cephesi 105 metre olan Portallere; binalardan birkaç metre genişliğinde meydana bakan, oldukça büyük simetrik revaklar ve iç koridor kemerleri de denebilir. Önemli hizmetler, işyerleri ve diğer hizmetler; her portalin içindeki koridora açılan kapılardan görülüyor.

***

Neo-Rönesans mimarisine sahip ve granitten yapılmış portaller günümüze gelene kadar; aralarında törenlerin, kutlamaların, boğa güreşlerinin, idamların da olduğu daha nice nice tarihi olaylara tanıklık etmiş. Zaman tünelinden geçiyormuşçasına bir yandan bu portallerin koridorlarında yürüyor ve bir yandan da geçmişi zihinlerimizde, gözlerimizde canlandırıyoruz, yaşıyoruz.

***

HAVUZ VE TUTURUTU HEYKELİ

Meydanın ortasındaki büyük havuzda dört katlı bir fıskiye ve fıskiyenin en tepesinde de Tuturutu adında trompet çalan bir figürün canlandırıldığı küçük bir heykel var. Bakırdan yapılmış bu küçük heykel hakkındaki rivayetler muhtelif. Kimi İnka Kralı Mayta Capac’ın habercisi olduğunu,  kimi parktaki hanımları trompetiyle kızdıran ve korkutan bir cin olduğunu, kimi de heykeli bir piskopos hediye ettiği için bir melek olabileceğini öne sürüyor.  Haberci, cin, melek veya her ne olursa olsun 1735 yılından beri Plaza de Armas’da yer alan Tuturutu heykeli; zamanla Arequipa’nın sembolik bir figürü/karakteri haline gelmiş.

***

AREQUIPA’DA SOKAK FOTOĞRAFÇILIĞI DENEMESİ

On iki kişilik gezi ekibimizin tamamını farklı tecrübelerdeki fotoğrafçılık meraklıları oluşturuyor. Bu bakımdan yolculuk boyunca hiç konu sıkıntısı çekmiyoruz. Arequipa’ya gelmeden önce de yolda, konusunda uzman olan fotoğraf ustamızla “sokak fotoğrafçılığı” hakkında epey bir sohbetimiz oluyor. Arequipa’da bugün serbest zaman uygulayıp, yarın sabah erkenden şehirden ayrılacağız. Yani Arequipa’da fazla zamanımız yok. Ekibimiz Plaza de Armas’dan herkes bir yere dağılırken biz de üç kişilik bir ekip olarak ustamızdan öğrendiklerimizi hayata geçirmeye çalışacağız. 

***

Arequipa’da da, Peru’daki diğer kolonyal şehirler gibi yerleşim ızgara plan sistemine göre ve Plaza de Armas’a paralel giden cıvar sokaklar çoğunlukla tek veya iki katlı kolonyal mimarinin güzel örnekleriyle dolu. Önceliğimiz; renkleriyle, mimarileriyle görüp beğendiğimiz bu yapıların fotoğraflarını çekmek. Daha sonra da, sokağın yoğunluğunun izin verdiği ölçüde, tespit ettiğimiz binayı fon veya arka plan olarak kullanıp, kadraja giren bir objeyi(insanı) kendilerinden habersizce, uygun bir kompozisyonla birlikte fotoğraflamak. 

***

Hedeflediğimiz Kompozisyonları la Merced ve Sucre Sokaklarında Çekiyoruz

Jerusalen sokağından (Calle Jerusalen) başlıyoruz dolaşmaya. Renkleriyle güzel birkaç kolonyal yapıyı fotoğraflıyoruz, ama cadde çok yoğun, burada istediğimiz planı tam olarak uygulamak çok zor. Sonra sırasıyla la Merced (Calle La Merced) ve Sucre (Calle Sucre) sokaklarına giriyoruz. Şansımıza bu sokaklarda istediğimizi buluyoruz ve istediğimiz fotoğrafları çekebilmek açısından pek de kalabalık değiller. Tabii fotoğrafın doğal olması için, fotoğraflayacağımız yapının önünden geçen kişinin fotoğrafının çekildiğini hissetmemesi gerekiyor. Bunun için bulduğumuz çözüm, üç kişilik ekibimizden birisinin bizle sohbet ediyor görünerek bize siper olması.

***

Kolonyal yapıları, önünden geçen kişiyle istediğimiz bir kompozisyonda çekmek, uygun zamanı ve beklemeyi de gerektirdiği için, aslında biraz zaman alıcı bir çalışmaydı. Neyse ki bir saatlik bir süre içinde bunu hallederek, hava karardığında kutlamaları ve konseri izlemek için tekrar Plaza de Armas’da oluyoruz.

***

PLAZA DE ARMAS’DA SANTA ROSA KUTLAMALARI

Santa Rosa veya Santa Rosa de Lima, Lima’da 1586 – 1617 yılları arasında yaşamış bir Aziz. Asil bir ailede doğan Isabel Flores de Oliva, hayatı boyunca kendisini dine ve hayır işlerine adamış ve ölümünden sonra, 1671 yılına Papa tarafından Aziz ilan edilmiş. Arequipa portallerinden, Portal de Las Flores de onun ismini taşıyor. Anma kutlamaları her yıl 30 Ağustos’ta yapılıyor.

***

Hava karardıktan sonra, Plaza de Armas, ışıl ışıl olmuştu. Özellikle meydanın üç yanını çevreleyen portallerin ışıklandırması ile Meydan bambaşka bir havaya bürünmüştü. Güzel bir yaz akşamı havasında kalabalığa karışarak etrafı geziyor, konseri izliyor ve Arequipa’daki gezimizi böylece tamamlıyoruz.