KAMBOÇYA
Başkenti Phnom Penh olan Kamboçya
Krallığı, Güneydoğu Asya’da Çinhindi Yarımadası’nda yer alıyor. Kuzeybatısında
Tayland, kuzeydoğusunda Laos, doğusunda Vietnam, güneybatısında ise Tayland
Körfezi bulunuyor. Kamboçya’nın iki mevsimi var. Mayıs-Ekim arası yağışlı
mevsimde hava sıcaklığı 22 C derece, kuru mevsim olan Kasım-Nisan arasında ise
40 C dereceye kadar çıkıyor. Kurak mevsimde 2.590 km2 olan, yağışlı mevsimde
ise yaklaşık 24.605 km2 kadar büyüyen Tonle Sap Gölü’nün suları, bulunduğu
yoğun nüfuslu ovanın kalbini oluşturuyor. Biyosfer rezervi olarak belirlenen bu
alan, aynı zamanda Kamboçya’nın biyolojik çeşitliliğinin önemli bir kısmını
kapsıyor. Ülkede, 212 memeli, 536 kuş, 240 sürüngen, 850 tatlı su balığı türü
yaşıyor.
***
Ülkenin nüfusu 14.805.000,yüzülçümü
ise 181.035 km2.’dir. Nüfusun % 96’sını Khmer halkı, %1,2’sini Cham halkı,
%0,1’ini Çinliler, %0,1’ini Vietnamlılar meydana getiriyor. Khmer halkının
inancı olan Theravada Budizmi, ülkenin resmi dini ve nüfusun %96’sı bu dine
inanıyor. Cham halkı, İslam dinine mensup. Nüfusun diğer kısmı ise Hristiyanlık
ve halk dini gibi inanışlara sahip. Resmi dili Khmerce, ama sömürge yönetiminin
resmi dili olan Fransızca da kimi okullarda eğitim dili olarak kullanılıyor.
Ancak, artık Fransızcanın yerine İngilizcenin kullanımı giderek artıyor.
Başkent Phnom Penh, Siem Reap, Battambang ve Kampang Cham önemli şehirleri.
Para birimi Riel.
Ülkenin ekonomisi, tarım ve
turizme dayanıyor. Nüfusun %80’i tarım kesiminde çalışıyor. Tarım alanlarının
yarısından çoğunda pirinç ekiliyor. Tekstil, balık, kauçuk ve kereste başlıca
ihraç ürünleri arasında. Tekstil ( hazır giyim ), ihracatının %80’ini teşkil
ediyor. Petrol ürünleri, yapı malzemeleri, makineler, araç ve motosikletler de
başlıca ithal kalemleri arasında bulunuyor.
***
1993 yılından bu yana Meşruti
Krallıkla yönetilen Kamboçya’da, iki meclisli parlamenter bir sistem mevcut.
Parlamento, 123 üyeli Milli Meclis ve 61 üyeli Senato’dan meydana geliyor.
Ancak İnsan hakları İzleme Örgütü’nün bir yetkilisi, Kamboçya’da hâkim olan
sistemi “yüzeysel bir demokrasiyi otoriter bir tarzda uygulayan, belirsiz
komünist serbest piyasa devleti” diye tanımlamış.
***
Ülkenin Kısa Tarihçesi
Khmerler, 802 yılında Khmer
İmparatorluğunu kurmuşlar ve 15. Yüzyıla kadar devam eden bu dönemde, dini
tapınak ve mimarinin en güzel örnekleriyle zamanımıza kadar gelen, Angkor gibi
büyük bir şehir meydan getirmişler. Daha sonra çeşitli ülkelerin hâkimiyetine
giren Kamboçya, 1863-1953 yılları arasında Fransa’nın sömürgesi olmuş.
Kral Norodom Sihanouk’un
önderliğinde, 9 Kasım 1953’de bağımsızlığını ilan eden Ülke, 1975-1978 yılları
arasında Pol Pot liderliğindeki Kızıl Khmerlerin yönetimine girdi. Pol Pot
rejimi, köylü olmayan tüm Kamboçyalıları ağır şartlarda pirinç tarlalarına
çalıştırdı, muhalefet edenleri öldürdü. Pol Pot yönetiminde, 3,3 milyon Kamboçyalı öldürüldü. 1978-1992
Vietnam İşgali döneminden sonra, 1993 yılında Norodom Sihanouk ile şimdiki Meşruti
Krallık dönemi başladı.
PHNOM PENH
Başkent Phnom Penh, 1.501.725
kişilik nüfusuyla, aynı zamanda ülkenin en büyük şehri. Kamboçya’nın güney-orta
bölgesindeki şehrin yakınında; Tonle Sap, Mekong ve Bassac nehirleri var.
Phnom Penh |
Phnom Penh |
***
Kamboçya Sınırı Giriş ve Pasaport Kontrol Noktası
Vietnam’da Chau Doc’tan yola
çıktığımız sürat teknemizle Kamboçya sınırına, giriş ve pasaport kontrol noktasına
geldik. İskelenin merdivenlerini çıkınca bizi geniş, ferah, ağaçlıklı bir alan
karşıladı.
Kamboçya Pasaport Kontrol Noktası |
Kamboçya Pasaport Kontrol Noktası |
Kamboçya Pasaport Kontrol Noktası - Savaşçı Heykeli |
Kamboçya Pasaport Kontrol Noktası - Sunak |
***
Mekong Nehri’nden Phnom Penh’e “Hiç Bitmesin” Dediğimiz Yolculuk
Sürat teknemizle, artık Kamboçya
sularında ilerliyorduk. Tekneyle bir ülkeden başka bir ülkeye geçmiştik. Benim ve gezideki arkadaşların çoğu için bir ilkti bu. Biz bize olduğumuz sürat teknemizde, 12 kişilik grubumuzun dışında iki de mürettebat bulunuyordu.
Yolculuğumuzun iki saati Vietnam’da geçmişti. Şimdi, Mekong Nehri’nde
ilerlerken, Kamboçya bölümünde dört saatlik yolumuz daha vardı. Kumanyamız ve
içeceklerimiz de hazırlanmıştı.
Mekong Nehri - Vietnam Sınırından Phnom Penh Yolculuğu |
Mekong Nehri - Phnom Penh Yolculuğu |
Mekong Nehri - Phnom Penh Yolculuğu |
Mekong Nehri - Phnom Penh Yolculuğu |
***
Mekong Nehri’ydi bu. Çevre halkı, sunduklarından istifade edeceklerdi elbette! Nehir üzerindeki, yüzer evlerdeki
yaşamlar, olağan akışı içinde devam ediyordu.
Tekneleri içinde üç kişilik bir
çekirdek aile yanımızdan geçerken kadın bize bakıp gülümsüyor. 15 yaşlarındaki
oğlu uzanmış şekerleme yapıyordu. Eşi ise motoru idare ediyordu. Yataklar
yorganlar teknenin bir tarafına serilmiş, çamaşırlar kurutulmak için asılmış.
Yani bu tekne, tekne değil, evdi onlar için… Böyle birkaç aile daha görüp,
fotoğraflıyoruz. Her defasında gülümseyip, el sallıyorlar.
Mekong Nehri - Phnom Penh Yolculuğu |
Mekong Nehri - Phnom Penh Yolculuğu |
Mekong Nehri - Phnom Penh Yolculuğu |
Kıyıdan veya yüzen evinden ağ
atıp günlük nafakasını çıkarmaya çalışan balıkçıları, nehirde ineklerini
yıkayanları, nehir kenarında mayolu veya çıplak 5-10 yaş grubu çocukları
gördük.
Mekong Nehri - Phnom Penh Yolculuğu |
Mekong Nehri - Phnom Penh Yolculuğu |
Salların veya ağaç direklerin üzerindeki nehir evlerinin bulunduğu
yerleşimlerden geçtik. Değişmeyen tek şey, gördüklerimizle kurduğumuz
karşılıklı olumlu etkileşim ve bunun bize verdiği yaşama sevinciydi.
Mekong Nehri - Phnom Penh Yolculuğu |
Mekong Nehri -Phnom Penh Yolculuğu |
Mekong Nehri - Phnom Penh Yolculuğu |
Mekong Nehri - Phnom Penh Yolculuğu |
***
Teknemizle Phnom Penh'e Yaklaşıyoruz
Phnom Penh |
Phnom Penh - Himavari Apertments |
Teknemiz, Phnom Penh’e
yaklaşıyor. Kıyıda gösterişli bir yapı grubu göze çarpıyor. Kıyıya paralel ve
uzunlamasına, dikdörtgen biçimli iki yapı ve ortalarında da kare biçimli pagoda
gibi yükselen 6-7 katlı bir binaydı bunlar. Çatılarıyla, çizgileriyle bana
modern Khmer mimarisini hatırlattı. Bir Japon yatırımı olan Himawari Hotel
Apertments, Kral Norodom Sihanouk zamanında, 2001 yılında hizmete girmiş. Kral
Norodom Sihanouk, kendi yönetimi zamanında( 1941-1955; 1993-2004 ), ulusal
bilinci pekiştirmek için geleneksel mimariyi de içeren “Yeni Khmer Mimarisini”
geliştirmeye çalışmış, Baş mimarı Vann Molyvann’a birçok eser yaptırmış.
***
Phnom Penh - Queen Grand Boutique Hotel |
***
KRALİYET SARAYI ( ROYAL PALACE )
İlk durağımız olan Kraliyet
Sarayı ve yapı topluluğu, Samdach Sothearos Bulvarı üzerinde. Saray; 19. Yüzyıl
ortasında Kral Norodom’un, başkenti, 45 km kuzeydoğudaki Oudong’dan Phnom
Penh’e taşımasından sonra inşa edilmiş. Saray binalarının birçoğunda,
geleneksel Khmer mimarisi ile Avrupa mimarisinin özellikleri birleştirilmiş.
Bangkok’taki “Büyük Saray”a önemli ölçüde benziyor.
Phnom Penh - Kraliyet Sarayı ( Royal Palace ) |
Sarayın cephesinde; ortada kralın, yanlarda ise diğer kraliyet ailesinin
büyük boyutlarda poster resimleri vardı. Sarayın önündeki meydan; gülüp,
oynayan, koşan çocuklar ve aileleri, balon ve oyuncak satıcıları ile canlı ve
renkliydi.
***
WAT
OUNALOM MANASTIRI
Samdach Sothearos Bulvarı boyunca
biraz yürüdükten sonra Wat Ounalom Manastırı’na geliyoruz. 1443 yılında kurulan
ve kırk dört yapıdan oluşan Manastır, aynı zamanda Kamboçya Budizm Patrikliğine
ev sahipliği de yapıyor. Ülkenin Budist
kardeşliği başkanı ve bazı rahipler burada yaşıyor.
Phnom Penh - Wat Ounalom Manastırı |
Phnom Penh - Wat Ounalom Manastırı |
Phnom Penh - Wat Ounalom Manastırı'ndan |
***
CAMBODİA POST ( MERKEZ POSTANESİ )
Cambodia Post, Wat Ounalom
Manastırı’na on dakikalık bir yürüyüş mesafesinde. Fransız şehir planlamacısı
ve mimarı Daniel Fabre tarafından 1895’te inşa edilen Postane, eski Fransız
semtinde bulunuyor. Bu yönetim binasının bulunduğu bölge de kendi ismiyle,
“Postane” semti adıyla anılıyor. .
Phnom Penh - Cambodia Post ( Merkez Postanesi ) |
1890’da Phnom Penh yönetimine
gelen Hyun de Verneville, giriştiği imar hareketleriyle, başkenti modern bir
şehir haline getirmiş. Su kanalları, köprüler, yollar, bulvarlar yanında,
yüzlerce kamu binası inşa ettirmiş. Merkez Postanesi de bu kapsamda yapılmış.
Roma kemerli pencereleri, Korint başlıklı sütunları, korkuluklu balkonları,
alınlıkları ve yontulmuş süslemeleri ile bina; Güneydoğu Asya’daki neo-klasik
mimarinin güzel bir örneğini oluşturuyor.
***
WAT PHNOM TAPINAĞI
Khmerce “Dağ Pagoda” anlamına gelen ve bir Budist
tapınağı olan Wat Phnom, 1372 yılında inşa edilmiş. Tapınak, Cambodia Post (
Merkez Postanesi )’un 200 metre ilerisinde bulunuyor.
Phnom Penh - Wat Phnom Tapınağı |
Phnom Penh - Wat Phnom Tapınağı |
Phnom Penh - Wat Phnom Tapınağı |
***
WAT BOTUM TAPINAĞI
Phnom Penh - Wat Botum Tapınağı |
"Lotus Çiçeği" anlamına gelen tapınak; stupalar ve bir okul da dahil olmak üzere, birkaç binadan oluşan bir kompleks. Wat Botum, Phnom Penh'deki en önemli pagodalardan biri. Kraliyet Sarayı'nın güneyinde yer alıyor. Kral Ponhea Yat tarafından 1442'de kurulan Tapınakta, önemli keşiş ve politikacılar gömülü bulunuyor.
***
Phnom Penh’deki gezimizi
tamamlayıp, otelimize dönüyoruz. Sabah kahvaltı sonrası, 8.55’de Siem Reap’a
uçacağız.
SİEM REAP
Siem Reap; Kuzeybatı Kamboçya’da
ve dünyaca meşhur Angkor Wat Tapınakları’na 5,5 km uzaklıkta bulunuyor. Siem
Reap ismi Khmer dilinde “Siyam yenildi” anlamına geliyor. Khmer
İmparatorluğu’nun, Tay Krallığı’na karşı 17. Yüzyılda kazandığı zafer sonrası,
şehre bu isim verilmiş. Şehrin nüfusu 139.458.
Şehir merkezi, Sivutha Caddesi ve
Psar Chas ( Eski Pazar ) çevresinde yoğunlaşmış. Fransız sömürge döneminden
kalma binalar, dükkânlar ve iş merkezleri bu alanda yer alıyor. Siem Reap
Nehri, şehrin içerisinden geçiyor. Siem Reap-Angkor Uluslararası Havalimanı,
şehre 10 km. mesafede.
Siem Reap - Evlilik Töreni .Öncesi Budist Mabedini Zıyaret |
Siem Reap'tan |
Siem Reap'tan |
Siem Reap'tan |
Şehrin ekonomisi turizm
ağırlıklı. 12. Yüzyılda inşa edilmiş olan Angkor Wat Tapınakları, tüm dünyanın
ilgisini çekmiş. Tapınaklar bölgesinin 1992 yılında “Dünya Kültür Mirası
Listesi”ne dâhil edilmesiyle, turizm gelişmiş, Siem Reap, Kamboçya’nın turizm
merkezi olmuş. 2012’de 2 milyon turist şehri ziyaret etmiş.
Siem Reap'tan |
Gelişen turizm ile birlikte yeni açılan otel, restoran ve barlar şehrin ekonomisine önemli katkıda bulunuyor. Çiftçilik, balıkçılık, el sanatları ve meyve üretimi de diğer önemli ekonomik faaliyetler arasında. Şehri ziyaret için en uygun mevsim Ekim-Mart arası.
***
Siem Reap Uluslararası Havalimanı'ndan |
Siem Reap – Angkor Uluslararası
Havalimanı’ndan otelimize doğru yola çıkıyoruz. Hemen çıkıştaki dönel kavşak
adacığında, 1-2 metre yüksekliğinde bir platformdaki heykel dikkatimi çekiyor.
Bir hayvanın ( at olabilir ) etrafında 8-10 çıplak insan figürünün
canlandırıldığı bu heykelin ne anlama geldiğini araştırdım, ama bulamadım.
Siem Reap - Ree Hotel |
***
CHONG KNEAS YÜZEN KÖY ( Chong
Kneas Floating Village )
Otelimize yerleştikten sonra,
Tonle Sap Gölü üzerinde yer alan “Chong Khneas” yüzer köyüne doğru yola
çıkıyoruz. Bu köyde, hayat tamamen su üzerinde yaşanıyor. Siem Reap iskelesinden bindiğimiz teknemizle gezimize
başlıyoruz.
Siem Reap - Chong Kneas Yüzen Köy'den |
Siem Reap - Chong Kneas Yüzen Köy'den |
Siem Reap - Chong Kneas Yüzen Köy'den |
Siem Reap - Chong Kneas Yüzen Köy'den |
Teknemiz giderken hemen yanında, küçük bir tekne belirdi. Dümende
babası, yanında annesi ve boynuna doladığı kocaman bir yılanla küçük kız
çocuğu, durmamızı işaret ediyorlardı. Bölgeye has ve turistlere yönelik bir
gösteri yapacaklarını bildiği için rehberimiz tekneyi durdurdu. Biz de, küçük
kızımızın boyundan büyük yılanla verdiği pozlarını çektik, bahşişlerini ödedik.
***
Siem Reap - Chong Kneas Yüzen Köy'den |
Siem Reap - Chong Kneas Yüzen Köy-okul |
Su üzerindeki yaşamları,
Vietnam’da bir nebze olsun, görmüştük. Ama bu köyde gördüklerimiz, daha yoğun,
daha iç içeydi. Yakın mesafelerde her şey bir aradaydı ve insan hayatına dair
her şeyin su üzerinde yaşandığını görüyordunuz. Kilise, ilkokul, market, resmi
daireler, hepsi su üzerindeydi.
Siem Reap - Chong Kneas Yüzen Köy'den |
Siem Reap - Chong Kneas Yüzen Köy'den |
Siem Reap - Chong Kneas Yüzen Köy'den |
Siem Reap - Chong Kneas Yüzen Köy'den |
Evlerde sıklıkla
hamakları görüyorduk. Herhalde bu da, dar bir alanda yaşamanın getirdiği,
yerden tasarruf düşüncesinden kaynaklanıyordu.
Siem Reap - Chong Kneas Yüzen Köy'den |
Siem Reap - Chong Kneas Yüzen Köy'den |
***
İskelede Mayın Kurbanlarının Konseri
Artık Chong Khneas Yüzen
Köyü’ndeki gezimizi bitirip, Siem Reap iskelesine yanaşıyoruz. Ancak iskelede bizi bir sürpriz bekliyordu.
Hepsi mavi renk gömlekli, altı kişilik müzisyen grubu, geleneksel Kamboçya
aletleriyle konser veriyorlardı. Tahta bir platforma oturmuş olanlardan en
öndekinin, bacakları tamamen yoktu. Merak edip yandaki açıklayıcı panoyu
okuyunca, bu grubun, kara mayınlarının infilak etmesinden dolayı sakat kalan
müzisyenlerden oluştuğunu öğrendik. Konser sırasında toplanan bağışların da bu
engellilerin ailelerine ve çocuklarının bakımına harcanacağı belirtiliyordu. Bu
gördüğümüzden de hüzünlenmemek elde değildi. Savaş bitmişti, ama acıları hâlâ
devam ediyordu…
Siem Reap - Mayın Kurbanlarının Yardım Konseri |
***
KOULEN RESTORAN’DA YEMEK VE KÜLTÜR GECESİ
Tonle Sap Gölü’ndeki “Yüzen Köy”
gezimizin ardından akşamüzeri Koulen Restoran’da kültür gecesine katılıyoruz.
“Koulen Restaurant and Live Performance” 1998 yılında hizmete girmiş.
Lokantasında; geleneksel Khmer yemekleri dışında, Hint, Çin ve Batı mutfağı da
yer alıyor. Büfe saat 18’de açılıyor. Geleneksel Khmer danslarının sunulduğu
gösteri ise 19.30’da başlıyor. 650 kişilik tesiste 140 çalışan var.
Kamboçya mutfağı çoğunlukla;
tropikal meyveler, çorbalar ve erişteden oluşuyor. Mutfağının başlıca
maddeleri; Limon otu, sarımsak, balık
sosu, soya sosu, köri, demirhindi, zencefil, istiridye sosu, Hindistan cevizi
sütü ve karabiber.
Açık büfeden yemeklerimiz
aldıktan sonra, masamıza oturduk. Doğrusu yemeğe pek de aldırdığımız yoktu.
Sabırsızlıkla geleneksel dans gösterilerinin başlamasını bekliyorduk. Özellikle
“Apsara Dansçılarını”.
***
Apsara Dansçıları ( Apsara
Dancers )
Apsara, Hindu ve Budist
kültüründe, suda ve bulutlarda yaşadığına inanılan dişi perilere verilen bir
isim. Güneydoğu Asya ve Güney Asya kültürünün birçoğunda, heykel, dans,
edebiyat ve resme konu edilmiş. Hint mitolojisinde Apsaralar; genç, zarif,
güzel ve dans sanatında mükemmel olan, doğaüstü dişi varlıklardır. Genellikle
tanrıların saraylarında, tanrıları ve insanları eğlendirirler.
Günümüzdeki Apsara Dansı,
ilhamını, Angkor Tapınakları fresklerindeki/kabartmalarındaki dans eden Khmer
kadın figürlerinden almış. Buradaki kabartmalardan faydalanılarak, Kamboçya
Kraliyet Balesi tarafından yerli bale benzeri “Apsara Dansı” yaratılmış.
1940’larda Kraliçe Sisowath
Kossomak, bir ilkokula davet edilmiş. Burada, öğretmenleri vasıtasıyla okul
öğrencileri, Kraliçeye, ilhamını Angkor Tapınaklarındaki dans eden kadın
figürlerinden alan bir dans gösterisi sunmuşlar. Çocukların tüm geleneksel
kostümlerini kâğıttan hazırladıkları bu dansı çok beğenen Kraliçe, Kamboçya
Kraliyet balesiyle Apsara Dansı’nın ortaya çıkmasını sağladığı gibi, beş
yaşındaki torununu da bir Apsara Dansçısı yapmış.
***
Gösteri Başlıyor
Sahne oldukça büyüktü. Sahnenin
arka tarafına Apsara Dansı’nın çıktığı Angkor Tapınağı dekoru yapılmış. Devasa
banyan ağacının kökleri, tanrı heykelinin yüzünü bir sarmaşık gibi sarmış. Önce
geleneksel Khmer çalgılarıyla Khmer müziği yapan müzisyenlerin konserini
izliyoruz.
Siem Reap - Koulen Restoran Tiyatro'da Apsara Dansı |
Siem Reap - Koulen Tiyatro Restoran'da Apsara dansı |
Siem Reap - Koulen Tiyatro Restoran'da Apsara Dansı |
Siem Reap - Tiyatro Restoran'da Apsara Dansı |
Sonra Apsara Dansçıları çıkıyorlar. Kıyafetleri ve dans figürleri,
tamamen Angkor Tapınaklarındaki kabartmalardan geliştirilmiş. Değişik
renklerdeki “sampot” denilen eteklikleri, başlarındaki altın yaldızlı
başlıkları, kolları ve ayaklarındaki bilezikleri/bileklikleri ile dans etmeye
başladılar. Hareketleri ağırdı. Özellikle arkaya doğru kıvrılan parmaklarıyla
el hareketleri, zarif ve dikkat çekiciydi.
Siem Reap - Koulen Tiyatro Restoran'da Apsara Dansı |
***
Geleneksel danslar sunulurken; arada nispeten hareketli danslar da oynanarak, Apsara Dansı'nın ağırlığı biraz olsun dengelenmişti.
https://www.youtube.com/watch?v=GQQYtGQNlC8&list=UUGJSBFwxxFdCBJqKLDPmc_A&index=3
Bu danslardan biri de, yerdeki yan yana iki bambu sırığın,
sırıkların iki ucundaki iki kişi tarafından ritmik bir şekilde açılıp
kapatılması ve bu ritme uygun olarak bunların ortasında bambu sırıklara
takılmadan dans eden çiftlerdi. https://www.youtube.com/watch?v=lEb_mtOkwPk&list=UUGJSBFwxxFdCBJqKLDPmc_A&index=4
Siem Reap - Koulen Tiyatro Restoran'da Apsara Dansı |
Siem Reap - Koulen Tiyatro Restoran'da Halk Dansı |
***
Koulen Restoran’dan ayrılıp
otelimize dönüyoruz. Yarın, Angkor Tapınaklarına yapacağımız ziyaretle Kamboçya
gezimiz bitiyor.
ANGKOR TAPINAKLAR
BÖLGESİ VE “ANGKOR WAT”
Khmer İmparatorluğu, başkent
Angkor’da 9. ve 15. Yüzyıllar arasında görkemli mimari eserler üretmiş. Yetmiş
iki büyük tapınak ve birkaç yüz küçük tapınak bu şehirdeki yaklaşık 1.000 km2
büyüklüğünde bir alana yayılmış. Khmer dilinde, “angkor” kelimesi şehir, “wat”
kelimesi ise tapınak anlamına geliyor.
***
Angkor Wat, Angkor’daki Tapınaklardan Biri ve En Muhteşemi
İşte, Kamboçya’daki en önemli
ziyaret noktamız olan “Angkor Wat” da, Angkor’daki en muhteşem tapınaklardan
biriydi. “Angkor Wat”, Kamboçya’nın ulusal gururu ve sembolü olmuş, tapınak
silueti Kamboçya bayrağında canlandırılmış. Angkor’daki dünyaca ünlü
tapınaklardan biri de, Angelina Jolie’nin oynadığı, 2001 yapımı “Lara Croft -
Tomb Raider” filmindeki, dev ağaçların hapsettiği “Ta Prohm tapınağı”.
Etrafı, Angkor Wat gibi surlarla
ve hendeklerle çevrili diğer bir tapınak şehri de “Angkor Thom”. Bu tapınak
şehrinde, Bayon ve Baphuon tapınakları ile Fil Terası ve Cüzzamlı Kral terası
bulunuyor. “Angkor Wat” ve “Angkor Thom, 1992 yılında UNESCO Dünya Mirası
Listesi’ne girmişler.
***
2007’de yapılan bir araştırmada,
Angkor’un, dünyanın en büyük sanayi öncesi şehri olduğu tespit edilmiş. Şehir,
düzensiz muson yağmurlarını dengeleyen bir su yönetim ağıyla, ayrıntılı bir
altyapı sistemiyle, 1.000 km karelik bir alana yayılmış. Ancak 15. Yüzyılda
Angkor’un tamamı terk edilmiş ve şehir, tarihin karanlığına gömülmüş. Angkor’un
bu hızlı düşüşünü ve terk edilmesini açıklayabilmek için birçok teori ortaya
atılmış. Bunların arasında Ayutthaya ( Tai ) istilası, sosyal ve dini
değişimler, iç karışıklıklar, aşırı nüfus artışı, kuraklık sonucu göç gibi
nedenler yer almış. Ancak bu görüşleri doğrulayan herhangi bir sonuca
varılamamış.
Angkor Uygarlığı, yüzyıllar
boyunca terk edilmiş ve unutulmuş bir durumda iken, Fransız doğa yazarı ve
kâşifi Henri Mouhot, Angkor’u tekrar gün ışığına çıkarmış. Henri Mouhot,
Angkor’a Ocak-1860’dayaptığı üç haftalık ziyaretini seyahat dergilerinde
yayınladıktan bir yıl sonra, Laos’ta sıtma ateşinden 35 yaşında iken vefat
etmiş. Aslında, Khmer yerlileri ve kimi batılılar tarafından biliniyor olsa da,
Henri Mouhot, yayınlarıyla Angkor Tapınakları’nın dünya çapında daha hızlı
tanınmasını sağlamış.
***
Siem Reap’a 7 km mesafedeki
Angkor tapınaklar bölgesine geliyoruz. Tarihi bölgeye giriş bilet ücreti,
günlük 20 dolar. Tapınakların yayıldığı
alan geniş olduğu için yürüyerek dolaşmak mümkün değil. Bu nedenle, fotoğraflı
biletlerimizi aldıktan sonra, bir tuk tuk kiralıyoruz. Tuk tuk, karşılıklı
ikişer kişiden dört kişi alabilen, motosikletin çektiği bir tür araba.
Rehberimiz, tapınakları gezme konusunda bize tavsiyede bulunuyor. Tapınakların
en önemlilerinden olan Angkor Wat’ı en sona bırakmamızı, gün batımına doğru
orada manzaranın daha güzel olduğunu söylüyor. Biz de plânımızı buna göre
yapıyoruz: Önce Ta Prohm Tapınağı; ardından Angkor Thom Tapınak şehrindeki
Bayon ve Baphuon tapınakları ile Fil ve Cüzzamlı Kral Terasları; en sonra da
Angkor Wat Tapınağı.
***
TA PROHM TAPINAĞI
Siem Reap - Ta Prohm Tapınağı |
Kral VII. Jayavarman’ın, annesi
adına, 1186 yılında yaptırdığı Bayon tarzındaki bu tapınak, Angkor şehrinin
terkedilmesinden sonra, yüzyıllar içinde ormanlaşan bölgede ağaçların
istilasına uğramış.
Siem Reap - Ta Prohm Tapınağı |
Siem Reap - Ta Prohm Tapınağı |
Siem Reap - Ta Prohm Tapınağı |
***
ANGKOR THOM TAPINAK ŞEHRİ
Angkor krallarının en büyüğü olan
Kral VII. Jayavarman 1181’de tahtı devraldıktan sonra Angkor Thom kentini ve
kentin ortasındaki Bayon Tapınağı’nı inşa ederek, burasını coğrafi ve manevi
merkez yapmış. Zamanında surlarla ve hendekle çevrili olan şehrin beş ana giriş
kapısı var ve kapıların her birinde dört ayrı yönde bakan kralın dört ayrı yüzü
canlandırılmış.
Siem Reap - Angkor Thom Tapınak Şehri Kapısı |
Siem Reap - Angkor Thom Tapınak Şehri |
“Angkor Thom”; Angkor Wat ile birlikte, 1992 yılında UNESCO
Dünya Mirası Listesi’ne alınmış. “Büyük Şehir” anlamına gelen Krallığın bu
merkezinde başka tapınaklar da olmakla berber biz Bayon Tapınağı, Baphuon
Tapınağı, Fil Terası ve Cüzzamlı Kral Terasını gezeceğiz.
***
1- BAYON TAPINAĞI
Kral VII. Jayavarman tarafından
yaptırılan bu Budist tapınağı, Angkor
Thom’un merkezinde yer alıyor. Lotus çiçeği goncası şeklinde ki 54
kulede, dört yöne bakan 216 dev yüz bulunuyor. Bu dev yüzlerin, kralın diğer
heykellerine benzediği için, kralı temsil edebileceği ileri sürülüyor.
Bayon’daki duvar kabartmalarında, Cham Devleti ile olan savaşlar işlendiği
gibi, saray ve köy hayatından günlük yaşam manzaraları, festivallerden horoz
döğüşleri ve hokkabazlık gibi sahneler de işlenmiş. Benim en çok dikkatimi
çeken “apsara dansçılarının”
figürleriydi.
Siem Reap - Angkor Thom Tapınak Şehri'nde Bayon Tapınağı |
Siem Reap - Bayon Tapınağı Süslemeleri, Apsara Dansçıları |
***
2- BAPHUON TAPINAĞI
Kral II. Udayadityavarman
tarafından 11. Yüzyılın ortalarında bir devlet tapınağı olarak inşa ettirilmiş.
Tanrı Şiva’ya adanan tapınak, “Tapınak Dağı” tarzında tasarlanmış. “Tapınak
Dağı” mimari tarzı; Hinduizm’deki tanrıların evi olan, beş tepeli, kutsal Meru
Dağı’nı temsil ediyor.
Siem Reap - Angkor Thom Tapınak Şehri'nde Baphuon Tapınağı |
Siem Reap - Baphuon Tapınağı'ndan |
Üç kademeli bir piramit şeklinde yapılan tapınakta,
tanrıların evi, tapınağın ortasındaki yüksek kutsal alanda bulunuyor. Yüksek
merdivenleri görünce, biraz tereddüt geçirsek de, sonradan “iyi ki çıkmışız”
dedik. Hem tapınaktaki kabartmaları gördük, hem de zirveden panoramik güzel
fotoğraflar çektik.
Siem Reap - Baphuon Tapınağı'ndan |
***
3- FİLLER TERASI
Angkor Thom’un bir parçası olan
Teras, Kral VII. Jayavarman’ın, zaferden dönen ordusunu görmesi için
kullanılmış. Harabelerinden geriye çok az bir parçanın kaldığı, Phimeanakas
Sarayı’nın bir bölümüymüş. Doğu yüzünde bulunan fil oymaları/heykelleri
nedeniyle, “Filler terası” diye adlandırılmış.
Siem Reap - Angor Thom Tapınak Şehri'nden Filler Terası |
Siem Reap -Angkor Thom tapınak Şehri, Filler Terası |
***
4- CÜZZAMLI KRAL TERASI
Angkor Thom’daki Kraliyet
Meydanının kuzeybatı köşesinde yer alıyor. Kral VII. Jayavarman zamanında Bayon
tarzında inşa edilen Terasa, önce 15. Yüzyıldan kalma heykelden dolayı, Hindu ölüm tanrısı Yama’nın adı verilmiş.
Ancak zamanla üzerinde meydana gelen renk değişikliği ve yosunlar nedeniyle,
heykel, cüzzamlı bir insanı andırmaya başlamış. Sonraları, Angkor Kralı I. Yasovarman’ın( ölümü: 910 ) cüzzamlı
olduğu halk arasında bilindiği için teras “Cüzzamlı Kral Terası” adını
almış.
Siem Reap - Angkor Thom Tapınak Şehri, Cüzzamlı Kral Terası |
***
ANGKOR WAT
Angkor Şehri’nin en büyük ve en
iyi korunmuş anıtı olan Angkor Wat Tapınağı, mimari bir şaheserdir.
Kompozisyon, denge, oranlar, kabartma ve heykeldeki mükemmelliği, onu dünyanın
en güzel anıtlarından biri yapar. Bir piramit kadar etkileyici, Tac Mahal kadar
sanatsaldır.
Siem Reap - Angkor Wat Tapınağı |
***
Siem Reap - Angkor Wat Tapınağı |
Khmer Mimarisinin en önemli
örneklerinden olan Angkor Wat, Kamboçya ile o kadar özdeşleşmiştir ki, Ulusal
bayrağının ortasında bir sembol olarak yer alıyor. Angkor Wat tasviri, Kamboçya
Ulusal Bayrağında 1863 yılından beri mevcut bulunuyor.
***
Tapınak, Angkor Thom’un
güneyinde, Siem Reap’ın yaklaşık altı kilometre kuzeyinde yer alıyor. Angkor
Wat’a giriş ve çıkış sadece batı kapısından yapılıyor. Surlarla ve 200 metre
genişliğinde bir hendekle çevrili Angkor Wat tapınak şehrine, 250 metre
uzunluğunda kumtaşından bir yolla gidiliyor. Hendeğin çevresi 5,5 km.
uzunluğunda.
Kral II. Suryavarman tarafından
1115 – 1145 yılları arasında yaptırılan tapınağın, aslında kral için bir anıt
mezar olduğu ve batan güneş ile ölüm arasında ilişkiyi sembolize etmesi
açısından batıya dönük yapıldığı öne sürülüyor. Kabartmaların, Hindu cenaze
törenlerine uygun, soldan sağa doğru tasarlanması da bu tezi doğruluyor.
***
Angkor Wat; Khmer Mimarisinin,
“Tapınak Dağı” tarzında tasarlanmış. Yani, Hinduizm’de Tanrıların yaşadığı yer
olduğuna inanılan beş tepeli Meru dağı sembolize edilmiş. Angkor Wat buna göre,
evrenin minyatür bir kopyasını oluşturuyor. Tapınağın kare şeklindeki ana
bölümünden yükselen dört ayrı kule ve bu kulelerin ortasında, diğerlerinden
daha yüksek merkez kule, beş tepeli efsanevi dağ Meru’yu simgeliyor. Angkor
Wat’ı çevreleyen surlar, dünyanın kenarındaki dağları ve çevresindeki hendek de
okyanusları temsil ediyor.
***
Yüzyıllar Sonra Angkor Wat Tekrar Gün Işığına Çıkıyor
Tanrı Vişnu’ya adanan bir Hindu
tapınağı olan Angkor Wat, 14. Yüzyılda Theravada Budizmi’nin devlet dini olarak
kabul edilmesinden sonra bir Budist tapınağı haline geldi. Ancak sonrasında ne
olduysa, 15. Yüzyılda Angkor tamamen terk edilir, adeta tarihin karanlığına
gömülür. Şehir terk edilmiştir, ama tapınağı tesadüfen görme şansı olan kimi
gezginler, gördüklerinde hayranlıklarını gizleyemezler. Örneğin, 1586 yılında
Tapınağı gören Portekizli keşiş Antonio da Magdalena/Madalena, tapınağın
kalemle tarif edilemeyecek kadar olağanüstü olduğunu söyler. Yüzyıllar sonra,
Fransız doğa yazarı Henri Mouhot, Ocak-1860’da
Angkor / Angkor Wat’a yaptığı gezinin notlarını yayınlar ve böylece
Tapınak tekrar gün ışığına çıkar. Ancak Henri Mouhot, tapınakların Khmerler
tarafından inşa edilmiş olabileceğine ihtimal vermez, Yunan ve Roma mimarisi
olduğunu düşünür.
Siem Reap - Angkor Wat Tapınağı'nda Gösteri |
***
Hayranlıkla dolaşıyoruz Angkor
Wat’ı. Ama tapınak öyle büyük ki, tamamını olmasa dahi, kuleleriyle birlikte
görüntülemek için bile uzaklaşmanız gerekiyor. Batı kapısındaki yolun
girişinden çekildiğinde, dört kuleden ikisi arkada kaldığı için ancak üç kuleyi
çekebiliyorduk. Sola veya sağa gitmek zorundaydık. Sol tarafa doğru
gittiğimizde, şans eseri hem beş kulenin tamamını kadraja sığdırabildiğimiz,
hem de tapınağın yansımalı fotoğraflarını çekebileceğimiz büyük bir su
birikintisinin önüne geldik. Yorulmuştuk, nemli havadan üstümüzdeki tüm
çamaşırlar neredeyse tamamen ıslanmıştı. Ama son anda böyle güzel bir fotoğraf
çekme şansı yakalamamız, bize yeniden enerji verdi. Böylece, içimize sinen,
güzel Angkor Wat kareleriyle, gezimizi tamamlıyoruz.
***
Angkor Wat’la,
Malezya-Vietnam-Kamboçya gezim bitmiş oluyor. Kuala Lumpur üzerinden Türkiye’ye
dönüyorum.
Zevk ve merakla okunabilinen,ayrıntılı,bilgilendirici,fotoğraflarla desteklenmiş.Çok güzel bir gezi yazısı.Öğrenciler için iyi bir kaynak.Gezmek,görmek için aynı yerlere gidenler için harika bir rehber kitap olabilir.
YanıtlaSilDeğerli yorumunuz için teşekkürler Nihan Hanım. İyi dileklerimle selamlar.
YanıtlaSil